Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanlığı yapan ve Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) Hukuk ve İnsan Haklarından sorumlu eski Eş Genel Başkan Yardımcısı Aysel Tuğluk, DTK’ye yönelik yürütülen soruşturma kapsamında 28 Aralık 2016’da Diyarbakır’da tutuklanmıştı. Kandıra F Tipi Hapishanesi’nde tutsak bulunan Tupluk hakkında, “örgüt kurmak ve yönetmek” iddiasıyla hazırlanan iddianamede 22,5 yıla kadar hapsi isteniyordu. Ankara 17. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen davada 16 Mart 2018’de kararını açıklayan mahkeme, Aysel’in “yasadışı örgüt üyesi” olduğu iddiasıyla 10 yıl hapis cezasına çarptırmıştı.
Aysel’in avukatları müvekkillerinin yürüttüğü siyasi parti faaliyetleri nedeniyle cezalandırıldığını belirterek, kararı temyiz etmişti. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi, temyiz talebini reddederek, yerel mahkemenin Tuğluk’a verdiği cezayı onaması üzerine dava Yargıtay’a taşınmıştı. Yargıtay 16. Ceza Dairesi Aysel hakkında verilen hükmün temyiz incelemesini tamamlayarak “örgüt üyesi olmak” iddiasıyla verilen 10 yıl hapis cezasını onadı.
Yargıtay, AİHM kararına atıfta bulundu
Yerel mahkemelerde görülen yüzlerce DTK davası için emsal olabilecek bir karar veren Yargıtay 16. Ceza Dairesi gerekçeli kararında, Aysel’in yargılama sürecindeki usul işlemlerin kanuna uygun olarak yapıldığı, hükme esas alınan tüm delillerin hukuka uygun olarak elde edildiğinin belirlendiği kaydedildi. Siyasi partilerin Anayasa’da vurgulandığı gibi demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsuru olduğuna işaret edilen gerekçeli kararda, “Bir faaliyetin siyasi faaliyet ve örgütlenme özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi ve Anayasa ve AİHS sözleşmesindeki korumadan yaralanması için, gerçekleştirilmekte olduğu bağlam ile birlikte cebir ve şiddetle ilişkisi, kullanılan yöntem ve takip edilen amacın hukuk ve demokrasi kurallarına uygun olup olmadığı ve bir örgütle amaç veya yöntem bakımından ya da yapısal açıdan bir bağlantısının bulunup bulunmadığına bakılmalı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 17 Temmuz 2001 tarihli ‘Sadak ve diğerleri” kararında yaptığı ayrım da dikkate alınmalıdır” denildi.
Yargıtay DTK’nin ‘KCK ile özdeşlik gösterdiğini’ savundu
Aysel’in dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerden, DTK’nin, PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın talimatı doğrultusunda “KCK’nin dört ayaklı paradigması üçüncü ayağı” olarak kurulduğunun anlaşıldığı iddia edildi. Kararda, “DTK’nin sözde kurucu meclis işlevi gören bir yapılanma olduğu ve Kuzey Kürdistan Parlamentosu/Meclisi olarak nitelendirildiği, terör örgütünün hedefi olan demokratik özerklik stratejisini hayata geçirmek için örgüt ele başısının talimatları doğrultusunda kurulduğu, KCK/TM parlamento yapısını oluşturan sözde yasama organı olduğu, genel kurul, daimi meclis, başkanlık divanı, yürütme kurulu ve komisyonlar gibi organlarının bulunduğu, çalışma usulüne ilişkin sözde iç tüzüğünün olduğu, demokratik özerkliği gerçekleştirmek amacıyla siyasi parti, dernek, sendika ve sivil toplum kuruluşlarını örgütleyerek konferans ve çalıştaylar düzenlediği, örgütlenme yapısı itibarıyla KCK ile özdeşlik gösterdiği, bileşenlerinin KCK yapılanması içinde yer alan sözde kent meclisleri, ilçe meclisleri, mahalle meclisleri ve köy komünlerinin olduğu, delege ve üyelerinin anılan bu sözde meclis üyeleri ile bazı milletvekilleri, belediye başkanları ve belediye meclis üyeleri olduğu, yaptığı kongre ve konferanslar sonucunda 14 Temmuz 2011 tarihinde demokratik özerlik ilan edildiği ve 27 Aralık 2015 tarihinde demokratik özerk bölgelerin oluşturulmasının istendiği ve ayrıca öz yönetim ilanlarına sahip çıkıldığı tüm dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden anlaşılmıştır” diye kaydedildi.
Yargıtay 16. Ceza Dairesi ayrıca, 17 Eylül 2019’da onadığı “KCK Ana davası” kararında KCK’nin yapısı ve sistemine dair yaptığı değerlendirmeye atıfta bulundu.
Yargıtay: DTK’nin çalışmalarına katılmak siyasi faaliyet değil
Yargıtay, Aysel’in suçlama konusu yapılan faaliyetlerine ilişkin de şu değerlendirmede bulundu: “Bu açıklamalar ışığında silahlı örgüt elebaşı olan Abdullah Öcalan’ın talimatı doğrultusunda KCK’nın dört ayaklı paradigmasından biri olarak kurulup faaliyet gösterdiği anlaşılan Demokratik Toplum Kongresinin 2010 – 2014 yılları arasında eş başkanlığını yapan ve aynı zamanda bir siyasi partinin de milletvekili olan sanığın, Demokratik Toplum Kongresinin bir çok toplantısında yer aldığı ve 14 Temmuz 2011 tarihinde yapılan basın açıklamasıyla demokratik özerlik ilan belgesini okuduğu, örgüte müzahir internet sitelerinde yer alan çağrılar üzerine gerçekleştirilen çeşitli yasa dışı gösterilere ve silahlı terör örgütüne yönelik yapılan operasyonlarda öldürülen teröristlerin cenazelerine katıldığı şeklindeki sübut bulan eylemlerinin, salt siyasi bir faaliyet olarak kabul edilmesi mümkün olmadığından bir bütün halinde silahlı terör örgütünün hiyerarşik yapısına dahil üyesi olma suçunu oluşturduğuna ilişkin mahkemenin kabulü dosya kapsamına uygun bulunmakla sanık müdafilerinin bir siyasi partinin milletvekili olarak yürütülen siyasi faaliyetlerin suç sayılmak suretiyle sanığın cezalandırıldığına ilişkin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.”
DTK nedir ve soruşturma ne zaman başladı?
DTK bölge illerinde faaliyet yürüten 800’e yakın DKÖ, siyasi partinin katılımıyla 26-28 Ekim 2007’de Diyarbakır’da kuruldu. Dernekler Kanunu’nda kongre ile ilgili yasal bir düzenleme olmadığı için resmi olarak başvurusu yapılamayan DTK, başta Kürt sorunu olmak üzere bölgede yaşanan ekonomik, siyasal, kültürel, ekolojik ve toplumsal sorunların demokratik ve barışçıl çözümü için yerinde yönetim modeli olan Demokratik Özerkliği savunuyor. Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 2010 yılında başlattığı soruşturma kapsamında DTK’nin daha önce kullandığı Diyarbakır Büyükşehir Belediye Konuk Evi binası mahkemelerden alınan teknik takip kararlarıyla 2010 yılından “çözüm sürecinin” devam ettiği 2014 yılının Nisan ayına kadar 4 yıl boyunca polislerce dinlenerek burada yapılan toplantı ve görüşmeler kayıt altına alındı.
130 hafta teknik ve fiziki takip yapıldı
Bu toplantılara katılan milletvekillileri, DTK yöneticileri, DTK’yi ziyaret eden yüzlerce siyasetçi, aydın, yazar, siyasetçi, avukat, insan hakları savunucusunun “şüpheli” gösterilerek telefonları dinlendi. Mahkeme kararlarıyla bu kişiler hakkında, birer hafta süreyle 130 haftaya kadar teknik ve fiziki takip kararı alındığı ortaya çıktı. DTK’nin faaliyetlerinin dinlenmesi ve kayıt altına alınması kararlarında imzası olan dönemin Özel Yetkili Mahkeme (ÖYM) hâkimleri arasında yer alan Suna Yeşilküçük, Ahmet Yıldızeli ve Mahmut Köse, Gülen Hareketi (FETÖ) ile ilişkisi oldukları gerekçesi ile HSYK tarafından meslekten ihraç edildi.
Soruşturma 2014 yılında rafa kaldırıldı
Soruşturması 2014 yılında rafa kaldırılan DTK dosyası, 2016 yılından raftan indirilerek aralarında siyasetçi, aydın, yazar, insan hakları savunucu, gazetecilerin bulunduğu yüzlerce kişi DTK’nin düzenlediği toplantılara, çalıştaylara katıldıkları, DTK delegesi oldukları gerekçesiyle gözaltına alınarak haklarında onlarca yıl hapis istemiyle dava açıldı.
Yasadışı denilen DTK’ye TBMM Başkanı davetiye gönderdi
Yargıtay’ın bütün faaliyetleri “yasadışı” gösterilen DTK’ye, dönemin TBMM Başkanı Cemil Çiçek imzasıyla 19 Ocak 2012 tarihinde davetiye gönderilerek, yeni anayasa için oluşturulan “Meclis Anayasa Uzlaşma Komisyonu” çalışmalarına görüşlerini sunması için davetiye gönderildi. DTK heyeti, komisyona giderek demokratik özerklik talebini içeren 6 sayfalık önerisini komisyona sundu. Çözüm sürecinde oluşturulan 5 kişilik İmralı heyeti arasında DTK eski Eşbaşkanı Hatip Dicle de bulunuyordu. Hatip Dicle, DTK Eşbaşkanı sıfatıyla İmralı Adası’nda PKK Lideri Abdullah Öcalan ile dönemin başbakan yardımcıları ve devlet yetkilileriyle görüşmüştü.
DTK halen Diyarbakır’da faaliyetlerini yürütüyor.
