Polonya’da Anayasa Mahkemesi’nin 22 Ekim’de verdiği ve cenindeki bir bozukluktan dolayı kürtajı anayasaya göre yasa dışı hale getiren kararın ardından başkent Varşova’da gösteriler yapıldı. Mahkemenin kararı sonrası Başbakan Yardımcısı Jaroslaw Kaczynski’nin evi önünde toplanan protestocular ile polis arasında çatışma çıktı.
Kürtaj neredeyse tamamen yasaklandı
Avrupa’nın en katı kürtaj yasalarından birine sahip ülkede en üst mahkemenin aldığı bu karar, artık kürtajın neredeyse tamamen yasaklandığı anlamına geliyor. Ülkede bundan böyle sadece ensest, tecavüz ve annenin sağlığının risk altında olduğu durumlarda kürtaja yasal olarak izin verilecek.
Ülkede 1993 tarihli bir mahkeme kararı, fetüste ciddi kusur olması durumunda kürtaja izin veriyordu. Polonya’daki kürtaj vakalarının yüzde 98’inin bu karara dayandığı biliniyor.
Kararı veren mahkemenin üyelerini milliyetçi iktidar atadı
Ancak hükümetteki milliyetçi Hukuk ve Adalet Partisi milletvekilleri bu kararı geçen yıl, üyelerinin çoğu iktidar tarafından atanmış olan Anayasa Mahkemesi’ne taşımıştı. Polonya merkezli Helsinki İnsan Hakları Derneği’nden avukat Malgorzata Szulecka “Tamamen haksız bu karar kadınlara insanlık dışı muamelenin önünü açacaktır” diyerek karara tepki gösterdi.
“Kadın hakları açısından üzücü bir gün”
Avrupa Konseyi insan hakları komisyonu başkanı Dunja Mijatovic, mahkeme kararını “kadın hakları açısından üzücü bir gün” olarak değerlendirdi. Mijatovic, Twitter mesajında “Polonya’da neredeyse tüm yasal kürtajların temelini ortadan kaldırmak, yasağa tekabül ediyor ve insan hakları ihlali anlamına geliyor” diye yazdı.
Ülkedeki kadın hakları örgütleri de hükümete kürtaj yasalarını daha da katılaştırmama çağrısı yapıyordu.
Polis göstericileri gözaltına aldı
Dün kararın ardından Anayasa Mahkemesi’nin önünde başlayan gösteriler bugün de devam etti. Başkent Varşova’da yüzlerce kişi kararı protesto için toplanırken polis, iktidardaki muhafazakar Hukuk ve Adalet Partisi (PiS) lideri ve Başbakan Yardımcısı Jaroslaw Kaczynski’nin evinin önüne yürüyen göstericilerin yolunu kapattı. Polisin gösterilerde 15 kişiyi gözaltına aldığı bildirildi. COVID-19 salgını nedeniyle uygulanan kısıtlamalar yüzünden Varşova’da sadece 10 kişinin bir araya gelmesine izin veriliyor.
Anayasa Mahkemesi’nin kararına karşı gösteriler Polonya’nın birçok diğer kentinde de yapıldı. Polonya’daki kürtaj yasası, mahkemenin kararından önceki haliyle bile, Avrupa’daki en kısıtlayıcı olanlardan biri olarak nitelendiriliyordu. Ülkede geçtiğimiz yıl, bin 100 yasal kürtaj gerçekleştiği kaydedildi.
Kadın hakları savunucuları tepkili
Karara ülkedeki kadın hakları savunucuları ve muhalefet de tepki göstererek, bunun kürtajları durdurmayacağını ve yasa dışı operasyonların yolunu açacağını belirtiyor.
Anayasa Mahkemesi’nin kararı diğer yandan, Katolik Kilisesi ve yaşam hakkı savunucusu gruplar tarafından olumlu karşılandı. Polonya Devlet Başkanı Andrzej Duda da karardan memnuniyet duyduğunu açıklayarak, “Her çocuğun bir yaşam hakkı olduğunu” ifade etti.
Kadınları kürtaj yasağına karşı 2016’da greve çıkmıştı
Polonya’da 2016’da da kürtajın tamamen yasaklanması gündeme gelmiş, tasarı geniş çaplı protestolara neden olmuş ve kadınlar tepki olarak greve gitmişti.
Yasa tasarısı tepkiler üzerine parlamentoda yapılan oylamada ezici bir çoğunlukla reddedilmişti.
Kamuoyu araştırma şirketi Ipsos’un 2020 tarihli araştırmasına göre Polonya’da halkın yüzde 27’si kadının istemesi halinde kürtaja izin verilmesini savunuyor. Kürtaja kesinlikle izin verilmemesi gerektiğini düşünenlerin oranı ise yüzde 9.
(Sendika.Org, Deutsche Welle Türkçe, BBC Türkçe)
